Anders Celsius

(1701 - 1744)

In 1742 (2 jaar voor zijn dood) publiceerde Celsius "De oorsprong van Celsius' temperatuurschaal".

Celsius gebruikte 2 ijkpunten: 

*    de temperatuur van smeltend ijs

*    de temperatuur van kokend water

Dit idee was niet nieuw. Ook Isaac Newton was er al mee bezig geweest.  Het verschil tussen Celsius en andere wetenschappers was dat hij gebruik maakte van de smelttemperatuur en niet van de vriestemperatuur. De experimenten om tot een goede ijking van zijn thermometer te komen hadden 2 jaar, gedurende de wintermaanden, geduurd. Door hetzelfde experiment steeds weer over te doen, ontdekte hij dat de temperatuur waarop ijs gaat smelten steeds dezelfde was.

Eenzelfde ijkpunt vond Celsius in kokende waterdamp.

Op het moment dat Celsius de  thermometer uit waterdamp haalde, steeg het kwik in de meter nog een beetje. Dit had te maken met het snel afkoelen (krimpen) van het glas waardoor het kwik nog iets meer omhoog kwam.

De luchtdruk heeft invloed op het kookpunt van water. Celsius beweerde: de hoogte van het kwik in kokende waterdamp is in verhouding met de hoogte van de barometer.

Toen Celsius had besloten dat hij een eigen temperatuurschaal ging gebruiken, besloot hij het kookpunt van zuiver water op 0º C te zetten. Het vriespunt werd toen 100º C. Later is besloten dat het andersom moest: "Het is een beetje gek dat als het warmer wordt, de temperatuur daalt". volgens de Zweedse instrumentmaker die de thermometers maakt, beter.

Als laatste stelde Celsius voor een manier te bedenken om een thermometer te kunnen ijken. Dit ijken gaat volgens onderstaande 3 stappen en is overal op de wereld hetzelfde (jij kunt op deze manier zelf ook een thermometer maken):

"Zet de cilinder van de thermometer in smeltend zuiver water en merk het punt waar de de vloeistof in de thermometer, stilstaat. Dit punt is het vries/ dooipunt van water.

Merk op dezelfde manier het punt waar de vloeistofkolom stilstaat als de thermometer in kokende waterdamp wordt gehouden.

Verdeel de lengte tussen de 2 merktekens in 100 gelijke stukjes".

Naast Celcius hebben ook Kelvin en Fahrenheit zich druk gemaakt over een temperatuurschaal. Fahrenheit gebruikte zijn lichaamstemperatuur als nulpunt. Kelvin heeft de laagste mogelijke temperatuur als nulpunt gekozen.

Hieronder kun je zien welke getalverschillen zien die er zijn tussen de diverse temperatuurschalen:

ºFahrenheit, ºCelsius en Kelvin. kunnen ook omgerekend worden.

Activiteiten

2)  Hoe komt het dat het kwik nog een beetje stijgt (boven de 100º C) nadat de thermometer uit de kokende waterdamp is gehaald?

3)  Waarom deed Celsius zijn experimenten juist in de winter en niet in de zomer?

4)  Bekijk de omrekenmachine op de 'temperatuur omreken pagina', voer zelf enkele getallen (waarden) in. Probeer te ontdekken wat de verschillen zijn tussen Celsius, Kelvin en Fahrenheit.  Welke verschillen heb je ontdekt?

Doe de proef

Maak de hersenknerser

Bekijk de presentatie

contact: info@techna.nl