Het Heelal

Het begrip "kosmos" komt uit het Grieks. Het is het best te vertalen met "orde" of "wereldorde". 

(het heelal gefotografeerd door de Hubble telescoop)

(een melkwegstelsel vanaf de zijkant)

Door "gewoon te kijken" naar het heelal kregen wetenschappers inzichten die in de loop van de geschiedenis steeds veranderden.

Als we de heldere hemel ’s nachts bekijken, lijkt het aantal oneindig. We kunnen er met het blote oog maar ongeveer 6.000 zien. Pas met een zeer sterke telescoop (ruimtetelescoop 'Hubble' bijvoorbeeld) wordt de oneindigheid bijna waar. We kunnen hier duizenden en sterrenhopen met miljarden sterren zien. Volgens schattingen zijn er 100 miljard sterrenstelsels. Elk van hen bevat zelf weer miljarden sterren. Niemand kan precies zeggen, hoe groot de ruimte is, waarin al deze hemellichamen zich bevinden.

Er was al sterrenkunde lang voor onze tijdrekening. Stonehenge (ongeveer 3100 jaar voor Christus gebouwd) monument in het zuiden van Engeland, werd eeuwenlang als observatiecentrum gebruikt.

Ook de piramiden van Gizeh waren niet alleen maar grafmonumenten. De manier waarop ze gebouwd zijn, laat zien dat de architecten grote astronomische deskundigheid hadden.

(De piramides van Giseh, bijna ingehaald door de grote stad)

Bij de oude Grieken werd het geocentrische (de aarde is het vaste middelpunt) wereldbeeld geboren. Om de aarde heen draaien zon, maan en de bedenkers Pythagoras & Aristoteles, werden tijdens hun leven al tegengesproken.

(Pythagoras en Aristoteles)

Copernicus wilde, tegen het einde van de Middeleeuwen, iets veranderen. Zijn ideeën vonden geen medestanders, en werden later verboden. Galileo Galilei dacht verder na over de ideeën, en verklaarde ze in zijn boek "Dialoog over de twee belangrijkste wereldsystemen". Zijn boek werd verboden door de kerk. Hij moest zijn allerlei ideeën veranderen of terugnemen om zijn leven te redden, en bleef tot aan zijn dood onder huisarrest.

Giordano Bruno verdedigde als eerste de stelling, dat het heelal oneindig is, en dat de andere zonnen zijn. Daardoor werd hij door de kerk als ketter vervolgd. Vooral omdat hij zo goed kon praten en de felheid waarmee hij zijn wetenschappelijke resultaten vertelde, maakten de paus ongerust. Bruno herriep niets. Na een gevangenschap van bijna acht jaar werd hij in februari 1600 in het openbaar verbrand. Het kostte de wetenschappers zeer veel moeite om te vertellen dat de aarde niet het middelpunt van de wereld is. Door de ontwikkeling en de voortdurende verbetering van de telescoop kon de oude opvatting niet lang meer blijven bestaan. Nu weten we dat de zon het middelpunt is van ons zonnestelsel.

(Klik op het plaatje voor een filmpje over de oerknal)

Men denkt dat alles 15 à 20 miljard jaar geleden is begonnen met een grote explosie, de Big Bang.

De verklaring hiervoor is afkomstig van de Amerikaanse astronoom Edwin Hubble. Hij ontwikkelde de wiskundige getal, door dit getal kan uitgelegd worden dat de zich sneller van elkaar verwijderen, als ze verder uit elkaar liggen.  Deze theorie is te vergelijken met de "krentenbrood-theorie"

Er wordt daarin beweerd dat het heelal is te vergelijken met een krentenbrood dat aan het rijzen is: Als het nog een klodder deeg is, zitten de krenten (sterrenstelsels) dicht op elkaar.Als het deeg gaat rijzen, komen de krenten steeds verder uit elkaar te zitten. Dit betekent dat alles in het heelal vroeger dus heel dicht op elkaar heeft gezeten.

Toen astronomen bedachten dat het heelal steeds groter wordt, konden ze ook bedenken dat het vroeger dus een stuk kleiner geweest moest zijn.. Vlak voordat het heelal ontstond, 13 tot 15 miljard jaar geleden, was het heelal zo klein als een heel klein, zwaar heet punt.

Het was zo warm en vol energie dat het niet klein kon blijven. In een flits zette het uit. Dit moment noemen we de oerknal. De oerknal was niet als een ontploffing. stoffen en energie vlogen niet de ruimte in. Er was namelijk geen ruimte voor de oerknal.

De tijd begon toen het heelal ging uitdijen (groter worden). Na vele duizenden jaren koelde de enorme hete energie van het vroege heelal wat af. Na miljoenen jaren ontstonden geleidelijk gassen, sterren en melkwegstelsels. Na zo’n 8 tot 10 miljard jaar verschenen ons zonnestelsel en onze aarde. Binnen de tijdrekening van het heelal bestaan we dus eigenlijk pas net!

opdracht

Hoe weten ze dat de oerknal ongeveer 15 tot 20 miljard jaar geleden was?