Het Kompas
De Italiaan Flavio Gioia, uit Amalfi, vond (volgens Italië) het magnetisch kompas uit.
Dit wordt beweerd ook al gebruiken Chinese vissers het kompas al veel langen.
Chinese schippers ontdekten heel lang geleden dat er met een magneetijzersteen hematiet iets vreemds aan de hand was.
Toen zij een langwerpig stuk magneetijzersteen aan een touw hingen, draaide hij elke keer naar dezelfde kant. Zei gaven toen een van de kanten de naam noordpool en de andere kant zuidpool omdat het stuk steen zich naar de magnetische pool van de aarde draaide.
Flavio Gioia heeft het kompas waarschijnlijk niet uitgevonden maar hij heeft het wel sterk verbeterd: het was niet langer een stuk magneetijzer aan een touw maar een zeer gevoelige naald die kon ronddraaien in alle windrichtingen.
Door deze uitvinding waren zeevaarders nier meer alleen afhankelijk van schietlood, sterren en tekeningen van kustlijnen.
(zo werkt een schietlood)
Door het kompas kon er, ook bij slecht weer, veel nauwkeuriger de vaarrichting gevonden worden. In Venetië werden grotere schepen gebouwd, die vaker gingen varen.
De economische en culturele bloei van het Venetiaanse rijk is een gevolg van de uitvinding van het kompas. Ook de grote ontdekkingsreizen van Columbus, Da Gama en Magelhaen zouden zonder kompas nooit zo lang geleden gelukt zijn.
De werking van het kompas
Je moet eerst kijken hoe krachten werken tussen 2 magneten.
Een magneet heeft twee verschillende polen. Iedere magneet heeft een Noordpool (N) en een Zuidpool (S). Beide polen trekken de stoffen ijzer en nikkel aan.
Maar twee magneten kunnen elkaar afstoten en aantrekken. Twee gelijke polen stoten elkaar af. Twee ongelijke polen trekken elkaar juist aan.
De aarde is ook een magneet. Je kan de aarde zien als een grote magneet waar de polen in het noorden en het zuiden van de wereld liggen.
Het wijzertje van een kompas is een kleine magneet die vrij kan draaien. De kompasnaald zal worden aangetrokken door de aardmagneet. De aardmagneet zal de kompasnaald gaan richten naar zijn eigen polen. De afspraak is dat de pool die naar het noorden wijst ook de noordpool is.
Door een kompas weet je dus altijd waar het noorden is. Met een windroos kun je alle andere richtingen vinden. Samen met een goede kaart kan met een kompas altijd de goede weg vinden.
Helaas is de magnetische noordpool niet precies op dezelfde plek als de aardrijkskundige noordpool. Je moet altijd rekening houden met kleine verschillen.
Activiteiten
1) Hoelang wordt de kompas al gebruikt?2) Hoe kan het kompas je helpen om het westen te vinden?
3) Waarom wijst een kompas altijd naar het noorden?
4) Welke pool van de magneet wijst naar het zuiden?
contact: info@techna.nl
| hans oostendorp stoommachine GL KB BB leerweg elektriciteit stroom spanning snelheid proeven natuurkunde techniek docent vmbo mavo vbo leerlingen kelvin celsius fahrenheit dichtheid massa mars volume brug motor constructie mir ruimte tandwielen regenboog licht laser straling atoom practicum maan zon planeten aarde saturnus zon elektromagnetisme elektromotor pascal magneet dynamo boiler ampere volt newton kracht hefboom moment onderwijs wps vernieuwde basisvorming lts vmbo les basisschool watt volt ohm spanning orkaan weer wolken rontgen licht kleur energie techna natuurkunde techniek scheikunde kinderen kids kidz werkstuk eenvoudig nieuwe manier van lesgeven presentatie powerpoint proef hersenknerser hotpot vraag vragen opdracht opdrachten schakelingen batterij schakelaar elektriciteitscentrale serie parallel componenten weerstand leerling meester klas les aantekeningen examen eenvoudig nask leraar lerares docente kerndoel competenties pdf 4e klas 3e 2e 1e belgie start profieldelen vernieud keuzedelen competentie |